Recenzja filmu

Manhattan (1979)

Istnieje nieskończenie wiele możliwości przedstawienia ukochanego miasta, podobnie jak mnóstwo różnych pomysłów podczas rozpoczęcia prac nad pisaniem książki. "Manhattan" rozpoczyna się sekwencją słów "Chapter one". Woody Allen ponownie postanowił ukazać Nowy Jork, szczególnie Manhattan, przedstawiając koleje losu neurotycznego, obdarzonego inteligencją mężczyzny - tym razem błyskotliwego Issaca.

Issac (Woody Allen) porzucił pracę w telewizji jako sprzeciw wobec kultury masowej. W związku z nadmiarem wolnego czasu, wdał się w przelotny romans z siedemnastolatką Tracy (Mariel Hemingway) oraz postanowił poświęcić się artystycznemu tworzeniu - w jego myślach kiełkuje pomysł na książkę o Nowym Jorku. Sytuacja wydaje się niczym niezmącona, jednak pozory mylą. Była żona Jill, mieszkająca z ich dzieckiem oraz kochanką, wcale nie pragnie pokonać Issaca na ambitnym polu pisarskim, lecz zamierza zarobić na taniej i błahej sensacji. Chce wydać biografię, zawierającą najintymniejsze fakty oraz kompromitujące wydarzenia z ich minionego związku. Tymczasem niespodziewanie w życiu Issaca pojawia się kochanka jego przyjaciela – Mary. Wywiera na nim fatalne pierwsze wrażenie – mężczyzna uznaje ją za osobę zarozumiałą, o przerośniętym ego. Jednak zbliża ich do siebie ogólne zamiłowanie do sztuki oraz wzajemna atrakcyjność fizyczna. Wobec kwitnącego nowego romansu Issac namawia Tracy do wyjazdu do londyńskiej szkoły artystycznej. Wkrótce przekonuje się, że mimo swojego wrodzonego talentu i niespotykanej charyzmy, może pozostać samotny. Mary wydaje się niestabilna emocjonalnie i zamierza powrócić do poprzedniego kochanka, lekceważąc wcześniejszą porażkę…

Reżyser wśród codziennej rutyny ukazał spokojną atmosferę zakątków Nowego Jorku. Przedstawiono kontrast dla codziennego miejskiego harmideru, gdy nie ma czasu na wyższe uczucia – zostają one zdominowane przez nieustanny wyścig szczurów po szczeblach kariery, a ludzie czują się zagubieni. Refleksyjna przejażdżka karetą z Tracy staje się magicznym oderwaniem od rzeczywistości – czarno-biała konwencja filmu stworzona ze zdjęć Gordona Willisa, współpracującego z Allenem przy produkcji kilku dramatów oraz nastrojowa muzyka podkreśla romantyczny urok Manhattanu. Zatłoczone, trudne do przebrnięcia miasto mogło zaprzepaścić ostatnią szansę Issaca na szczęście u boku młodej dziewczyny mimo różnicy wiekowej. Dzielnica staje się równoprawnym bohaterem opowieści niczym Petersburg u Dostojewskiego oraz ukształtowane miasto przez Kafkę w "Procesie", a losy postaci są z nią nierozerwalne. Niekiedy pędzące rozmowy są zawieszone na rzecz poruszających i istotnych wyznań, lecz mogą one znudzić widzów wymagających wartkiej, nieprzerwanej akcji. W poważne dialogi o podejmowaniu życiowych decyzji wplecione są zabawne anegdoty, a także błyskotliwe riposty niezwykle energicznych oraz wyjątkowych na tle pospolitego społeczeństwa dwóch postaci kobiecych – nieobliczalnej i seksownej Mary (Diane Keaton) oraz konfliktowej lesbijki Jill (Meryl Streep). Warto podkreślić, że Allen przedstawił charaktery głównych postaci dość schematycznie, ponieważ wybrał sytuacje powszechnie gorszące nawet współczesne obyczaje – związek dwóch kobiet oraz dojrzałego mężczyzny z nastolatką.

Film jest wypełniony elementami autobiograficznymi. Woody Allen jest emocjonalnie związany z Manhattanem – od dawna w kameralnym gronie raczy słuchaczy muzyką jazzową w nowojorskim Michael’s Pub, znajdującym się w tej dzielnicy. Spostrzegawczy widz dostrzeże także wzmianki o ulubionym reżyserze Allena – Bergmanie oraz zainteresowanie historią, a także Europą, wyrażone wartościowymi dyskusjami. Niewątpliwie Allen pragnął zafascynować widzów Nowym Jorkiem, którego miejsca oraz mieszkańcy są dla niego od lat niekończącym się źródłem inspiracji.